O APALPADOR 2008

Cantiga de Amadora de Galego (O Courel).

Vai-te logo meu ninín/niniña,

marcha agora pra camiña.

Que vai vir o Apalpador

a palparche a barriguiña.

Xa chegou o día grande,

día do noso Señor.

Xa chegou o día grande,

E virá o Apalpador.

Mañá é día de cachela,

que haberá gran nevarada

e ha vir o Apalpador

cunha mega de castañas.

Por aquela cemba

xa vén relumbrando

o señor Apalpador

para darvos o aguinaldo.

Cantiga de Amadora de Galego, labrega de 79 anos, en Romeor do Courel (Recollida en 1994 por José André Lôpez Gonçâlez).

TRES MERLOS BRANCOS

Velaquí un novo libro, no que se recolle un relato meu premiado no Manuel Murguía do Concello de Arteixo no ano 2006.

COHERENCIA

Fai o que digo pero non fagas o que fago.

BO NADAL E FELIZ 2009

INMERSIÓN

O informe do Consello de Europa subliña que a poboación castelánfalante "semella non ser suficientemente consciente" do carácter multilingüe da sociedade española. O comité de expertos recomenda ás autoridades "promover as virtudes do multilingüismo e da diversidade lingüística", tanto nos grupos maioritarios como nos minoritarios. Finalmente, o informe destaca que os medios de comunicación tamén "amosan pouco interese" pola diversidade das linguas.

NEVA COMA NUNCA NEVOU

Courel incomunicado, sen luz nin teléfono... Galicia Século XXI?.

Nota Prensa da Asociación Ecolóxico-Cultural SOS Courel.

O Courel está pechado por a neve, e sen luz e sen teléfono dende fai máis de 24 horas. Mentres moitos políticos galegos e os seus amigos de Valdiorras están esquiando a máis de 2500 ou nun balneario o quente, o Courel está pechado por a neve, ao non poder transitar por os portos de paso obrigatorio, algúns deles de menos de 900 metros. Calquera pode entender a zozobra da xente con problemas de saúde ou que ten nenos, neste concello tan rico e tan pobre.O feito de que non haxa luz, inutiliza a telefonía móbil por deixar de funcionar os repetidores ou ao non poder cargar as baterías, sobre todo aquelas persoas que non dispoñen de cargador de coche, ou non teñen coche.Esta asociación ben denunciando dende fai anos a vergoñenta asistencia sanitaria de emerxencias no Courel, así como a problemática das estradas, que son diseñadas, non para o servizo dos veciños, senón para os intereses dos Concellos veciños, con máis votantes, ou intereses de industrias terceiromundistas en decadencia e ruína.Non é tan importante mencionar agora, que o Courel quedou baleiro de visitantes, que tiñan reservado dende fai meses, e hoxe puideran estar desfrutando do Courel.Pero xa sabemos o final desta historia macabra, como xa ten pasado noutras nevadas, despois de horas ou días de suspense dramático, aparecerán os heroes oportunistas, e quitando a neve das estradas as super excavadoras das famosas industrias desta Serra , ás que os sucesivos gobernos axudan despoboando as aldeas para que non teñan estorbos.Saúdos.

Así é. Xa vai para catro días que non podo falar cos meus pais en Seoane do Caurel. Non viña mal facer un látego con cordas e imitar o relatado en Juan 2, 13-22.

Actualización en Vieiros.

PABLO E O CAPITÁN

Lembro a túa ilusión desde hai tanto tempo para facer cine e cumprir os teus soños. Sei dos malos momentos, felizmente superados. Deséxoche toda a sorte do mundo agora que ese proxecto no que traballaches con tanta ilusión se fixo, á fin, realidade.

DESAFOGO LÍRICO EN LENGUA VERNÁCULA

Interesante este artigo. En especial, unha frase sobre as intencións do censor: "fomentar con especial diligencia la idea de la inferioridad de nuestro idioma".

O PAU E A ZENORIA

Ou estás comigo, ou contra min.

DIARIO CULTURAL, NOVO BLOG

Noraboa polo novo Blog do Diario Cultural da Radio Galega e por, entre outras, esta iniciativa.

UXIO NOVONEYRA

Fala a tarde baixiño

i o corazón sínteo...

En lembranza de Uxío, no seu noveno cabodano.

BANCOS

Colgo o último artigo (magnífico, coma todos) na Voz de Galicia de Miguel Anxo Murado, un dos mellores escritores e xornalistas galegos actuais.

Pessoa escribiu unha obra que se chamaba O banqueiro anarquista. Pretendía ser especie e broma, pero Pessoa non coñecía os nosos tempos, onde o banqueiro pode ser un anarquista, senón no sentido político si no sentido etimolóxico de «aquel que non admite ningunha autoridade». E así estamos como estamos. Por exemplo, leo que os presidentes dos consellos de administración das corenta maiores empresas francesas gañaron o ano pasado unha media de 4 millóns de euros (664 millóns de pesetas). ¿Que pensan? A min paréceme moito. Ata llo parecería a un dos homes menos pobres da historia, J.?P. Morgan, que dicía hai cen anos que un empresario non debía nunca gañar máis de vinte veces o salario medio. Sen embargo, o salario medio apenas aumentou nunha década, mentres que o dos presidentes de bancos subiu ata un 51% (aínda que os datos, tomados dun artigo de Frederick Lemaitre, son de Francia, valen para aquí). Todos sabemos como se chegou a esta situación. Durante anos aseguráronnos que os salarios altos dos grandes executivos incentivan a produtividade. Por iso protestaba a semana pasada o presidente do Deutsche Bank, Josef Ackermann, cando o Goberno alemán falou de limitar as retribucións dos dirixentes da banca á modesta cifra de medio millón de euros por ano. «Os mellores irán buscar traballo a outro país», dicía este home, que se dispón a facer despidos no seu banco (eses si que van ter que ir buscar traballo a outro lugar). Ackermann non quere normas. El é o banqueiro anarquista de Pessoa. Mais se un mira os datos do Fondo Monetario Internacional, a conta non cadra. Este calcula que os erros dos directores de bancos (incluído Ackermann) causaron perdas por valor duns mil millóns de dólares nos últimos tres anos, mentres que eses mesmos directivos se embolsaban 95.000 millóns. Ackermann, en concreto, meteu no peto uns trinta millóns. De feito, o abuso dos incentivos económicos aos executivos parece ser unha das causas da actual crise financeira, cando moitos deles venderon créditos irrecuperables para cobrar as primas. E este é o meu cálculo: o salario dun presidente de banco equivale a dous séculos dun salario medio. É dicir, que, por poñer un caso, se Agustina de Aragón tivese aforrado ata hoxe, podía facer os cartos que fai nun ano Ackermann. Pero pasado un ano, Agustina tería que aforrar outros douscentos anos máis. E así ata o infinito. Para igualarse con Ackermann, pois, hai que facerse inmortal. Difícil.

MIGUEL ANXO MURADO. A Voz de Galicia. 30-10-2008.

AGUSTIN FERNANDEZ PAZ, PREMIO NACIONAL DE LITERATURA INFANTIL E XUVENIL

Noraboa a Agustín polo merecido Premio Nacional de Literatura Infantil e Xuvenil.

A UNED E HEITOR MERA

Hai uns días lía a nova de que na Universidade de Santiago ían comezar a dar, coma proxecto piloto, unha clase de Dereito Civil en inglés. Non lin ningún comentario negativo sobor disto, o cal me parece natural, aínda que, polo visto, e a algunha pasada polémica con algún prestixioso intelectual me remito, non é o mesmo cando hai quen tenta dar asignaturas nesa mesma Universidade, ou noutras, en galego. Supoño que só os estudantes estarán en desacordo con esta asignatura en inglés, dada a nosa histórica eiva no coñecemento doutras linguas. Como antigo alumno de Dereito en Compostela, aínda lembro os comentarios despectivos de moitos estudantes cando algún profesor nos daba a súa clase en galego (lembro, por exemplo, as clases de Dereito Internacional Público).

Agora, entérome, abraiado, desta nova, e súmome ás reaccións doutros blogueiros en contra desta decisión dunha universidade pública. Semella que avanzamos, pero seguimos en moitas cousas, entre elas na cuestión do emprego do galego na universidade, coma hai unha chea de anos.

Esperemos que cambien esta decisión. Ogallá a Cultura galega vaia deixando de ser, dunha vez, a Cultura do Furancho.

PALABRAS

PALABRAS

As palabras lévaas o vento, din. Falar por falar, comentan. Non estou seguro de que as palabras as leve o vento, de que falar por falar non acabe tendo consecuencias. Porque agora ninguén me dirixe a palabra. Todos me miran mal., fuxen de min coma dun apestado.

Primeiro foi o daquel can no inverno. Pasei cabo da casa do Xaquín e o seu pastor alemán saíu e ladroume. Tiven que liscar para que non me mordese. ¡Menudo susto me meteu! ¡Lobos te coman!, díxenlle. Ao cabo duns días, no bar, entereime de que unha manda de lobos famentos percorrera a vila pola noite fuxindo das neves dos cumes. Do can do Xaquín só apareceu un anaco da correa e o colar coa chapa.

No verán, chamei a Pedro, o electricista, para que me puxese un contador da luz novo. O moi ladrón cobroume todo o día, aínda que só lle levou dúas horas. ¡Se te queimase unha chispa!, díxenlle. Días máis tarde, unha treboada colleu a Pedro arranxando un transformador. Unha descarga deixouno pegado aos cables, totalmente carbonizado.

Agora todos me evitan. Retiráronme a palabra. É por culpa do sacristán, que se foi da lingua. Entrei na igrexa para preguntarlle ao cura canto me ía cobrar pola misa de cabodano do meu pai. Pediume unha cantidade esaxerada e como non a tiña non puiden celebrar a misa. Coido que os veciños se están a xuntar para buscar ao cura. Falan dun estraño cheiro na Casa Rectoral. Como se o tragase a terra. Míranme mal. Todo porque o sacristán escoitou o que lle dixen ao cura, ese cobizoso que cobra polas misas e máis polo seu traballo na oficina de emprego. ¿Que lle dixen? Díxenlle: ¡Que te leve o demo!

A SOAS NUNHA HABITACIÓN

PAUL AUSTER: "HE PASADO MI VIDA A SOLAS EN UNA HABITACIÓN".

Desde logo, ás veces é para pararse a pensar.

PARA MARTIN PAWLEY

"... pero recuerdo lo difícil que fue para mí, cuando era niño, leer libros serios; dos esferas de oscuridad me separaban de ellos. Casi toda mi vida imaginativa estaba en el cine. Todo allí estaba lejos, pero al mismo tiempo todo en ese curioso mundo operístico era accesible. Era un arte verdaderamente universal. No creo que exagero cuando digo que sin el Hollywood de las décadas de 1930 y 1940, espiritualmente habría estado bastante menesteroso. No puedo omitir esto de mi recuento de lectura y escritura. Y ahora debo preguntarme si el talento que alguna vez se invertía en la literatura imaginativa no se encontraba en este siglo en los primeros cincuenta años de la gloriosa cinematografía".

Leer e escribir.

V. S. Naipaul.

VOLVE O OUTONO

Volve o outono, a estación máis fermosa na miña terra.

HIPOCRISÍA

Todos falan da bondade dos que deixan de estar aquí, aínda que non todos o merecesen e algúns carecesen totalmente dela. Ninguén di o contrario, aínda que sexa a pura verdade. Por iso gusto dos autores que desenmascaran este costume, esta mentira tan extendida, unha máis entre tantas. E por iso releo moitas veces un dos relatos que máis me gustan de cantos se escribiron por un dos mellores escritores que ten dado a literatura: A Morta, de Guy de Maupassant, publicado aló polo 1887. Asistimos á desesperación dun namorado que perde á súa amada e vaga sen rumbo. Á fin, volve a París, alí onde morreu o seu amor. Unha noite, nun arrebato de loucura, vai ao cemiterio na súa busca. Abraiado, contempla como os mortos comezan a saír das súas tumbas, e a borrar o que está escrito nas lápidas por familiares ou amigos, para poñer eles mesmos a verdade do que foi a súa vida. O protagonista do relato de Maupassant achégase xunto da tumba da súa idealizada amada, onde antes el escribira na lápida: Amou, foi amada, morreu. A morta borra isto e pon: Tendo saído un día para engañar ao seu amante, arrefriou por mor da chuvia, e morreu.

A FORZA DAS MINORÍAS

Porque é hora de reclamar esa forza. Coméntame o meu admirado Xosé A. Neira Cruz que anda sen alento coa preparación do encontro do 2010. Seguro que a organización é un éxito e poderán comezar a desaparecer algúns complexos e prexuízos sobre esa literatura á que algúns chaman con menosprezo Literatura IBBY e que non é máis ca literatura (e da mellor que se fai no país).

DAVID FOSTER WALLACE

Quizais todo isto non deixe de ser unha broma infinda.

LECTURAS

Este verán foi pródigo en lecturas. Caeron Unha soidade demasiado ruidosa, de Hrabal, Ruído, relatos de guerra, de Murado, Arte e parte, de Borrazás, A marabillosa vida breve de Óscar Wao, de Junot Díaz, e parte de Fillos da medianoite, de Salman Rushdie.

Algúns libros xa viñan con moito retraso, e unha das obras é novidade nas librarías: A maravillosa vida breve de Óscar Wao, do dominicano Junot Díaz. Pareceume unha novela magnífica. Ten certa dificultade de lectura para poder captar todos os seus matices, debido á variedade de referentes culturais que incorpora, principalmente da literatura mal chamada fantástica (Tolkien, Herbert, ata Lovecraft), do mundo da novela gráfica, cine, televisión, etc. Mais, a narración do acontecer da saga dos Cabral, tanto pola banda dominicana como pola norteamericana, está maxistralmente conseguida, cunha estrutura espazo-temporal propia dun reloxo suízo. Unha escrita desenfadada, áxil, anovadora, turra da lectura e lévanos da man ata a fin da novela nun suspiro, malia os terribles acontecementos nos que se mergulla, nada máis e nada menos que os anos da dictadura de Trujillo. Unha novela recomendable da que haberá que aprender.

LECER

DESPOIS DISTO:

PRIMEIRO, RECUPERAR FORZAS:

DESPOIS, A DISFRUTAR, POR EXEMPLO, DISTO:

OU DISTO:

POR SUPOSTO, FALTARÍA MÁIS:

ALGUNHA ESCAPADA HABERÁ:

REENCONTRARSE COS AMIGOS DE VELLO:

POLA NOITE, APROVEITAR O SILENCIO, MESMO AQUÍ:

OU AQUÍ:

Que o pasen todos ben e deica setembro.

25 DE XULLO

Para todos, mañá, Feliz Día.

LITERATURA GALEGA SECULO XX

Organízanse viaxes a Feiras Internacionais.

Créanse páxinas web.

A idea é dar a coñecer a Literatura Galega por todo o mundo.

Logo, con alevosía, aproveitando a chegada do verán, pasa isto.

Hai algunha Consellería que non sabe o que inventar para facer país, si señor.

VIRXILIO VIÉITEZ

Hai anos tiven a oportunidade de asistir en Madrid a unha exposición de fotografías de Virxilio Viéitez que me deixou asombrado. Aínda hoxe, repaso moitas veces o libro editado para a ocasión, e nel vexo recollida maxistralmente a esencia de Galicia, a súa historia, os anceios das súas xentes, a relación dos galegos coa morte, todo aquelo que nos conforma.

Hoxe entereime desta triste noticia. Pero as súas fotografías quedarán para sempre.

MANIFESTO GALEUSCA

Perante o discurso pretendidamente homoxeneizador e centralista que subxace no “Manifiesto por la lengua común”, a Federación de Asociacións de Escritores “Galeusca” quere deixar constancia do seguinte:

1. A realidade plurilingüe que conforma e dá existencia ao estado español, lonxe de ser entendida como unha “asimetría” ou deficiencia per se, está a reproducir de xeito transparente unha diversidade lingüística e cultural común á maioría dos estados que conforman a Europa plurilingüe.

2. O galego, o éuscaro e o catalán non son "inventos" recentes senón linguas que foron normais nos seus territorios e sociedades respectivas durante centos de anos. A súa desnormalización, a súa perda de usos públicos, non se produciu de forma "natural", senón, mesmamente, por invasión da lingua que se decretou como oficial do estado, sen consulta nin acordo previo.

3. O artigo 3 da Constitución española garante a presenza desa lingua común para todos os habitantes do estado, mediante a esixencia a toda a cidadanía do deber de coñecer o castelán. Toda a cidadanía de Galicia, Euskadi e os Países Cataláns asume na práctica esa esixencia, pois non hai persoa que non teña unha boa competencia en castelán, ora a teñan como primeira lingua, ora como segunda. Porén, respecto do galego, do éuscaro e do catalán a lexislación non prevé a obriga de seren coñecidos nos seus respectivos territorios, o que establece unha asimetría nos dereitos lingüísticos da cidadanía que quere exercer o dereito, que lles é recoñecido, a usalos.

4. O galego, éuscaro e catalán tamén son linguas oficiais nos seus territorios, que é o mesmo que dicir que son as linguas propias de aproximadamente o 40% da poboación do estado español. Estes códigos lingüísticos diferentes do castelán, lexítimos e nos que se recoñece o percorrido e expresividade dun pobo e dunha cultura, son instrumentos de comunicación igualmente “democrática”, ferramentas de relación interpersoal útiles e necesarias para a sociedade que as sustenta.

5. O dereito ao uso público, en todas as instancias, da lingua propia está recoñecido en todas as lexislacións democráticas do mundo. No ámbito europeo cómpre lembrar a Carta Europea das Linguas Rexionais ou Minoritarias (aprobada e ratificada polo Estado español) ou a Declaración Universal de Dereitos Lingüísticos, aprobada coa unanimidade do Congreso dos Deputados.

6. A visión anuladora que da enriquecedora realidade plurilingüe española se transmite desde o “Manifiesto” leva a pensar na similitude coas teses da etapa franquista: un Estado, unha lingua, e, consecuentemente, a reforzar as formulacións diferenciadoras entre cidadáns de primeira e de segunda por razón de lingua. A competencia plurilingüe, tamén para os cidadáns españois nados en comunidades autónomas cunha única lingua oficial, sempre será unha chave que abra o mundo, que abra as fronteiras do respecto polo outro desde a interpretación dunha relación de equidade entre os seres humanos, independentemente do seu lugar de nacemento, de residencia e de lingua propia. Además, o “Manifiesto” parte dunha premisa que non se corresponde coa realidade, pois en ningún caso o castelán corre perigo ningún en todo o territorio do Estado.

7. A aprendizaxe de linguas, ademais da propia, sempre debe ser entendido en positivo e como sinónimo de enriquecemento do individuo, pois coa aprendizaxe plurilingüe estimúlase a expresividade e cognición das persoas. No caso de Galiza, Euskadi e os Países Cataláns é imprescindíbel que a poboación sexa competente nas dúas linguas oficiais, para que logo cadaquén poida decidir libremente se usa unha ou outra nos diferentes ámbitos e situacións. É dicir, a dobre competencia é imprescindible para garantir a liberdade lingüística.

8. Para garantir esa utilización libre das linguas precísanse medidas emanadas dunha política lingüística adecuada. É dicir, para garantir os dereitos constitucionais que temos tamén os falantes de catalán, éuscaro e galego precísanse políticas lingüísticas que creen as condicións para exercelos, tal e como ditou o Tribunal Constitucional na sentenza 337/1994 cando “avalaba un trato desigual, que non discriminatorio, para as dúas linguas oficiais en función do carácter propio dunha delas que fai preciso unha acción normalizadora que debe, necesariamente, implicar accións de apoio singularizado”.

9. As políticas lingüísticas aplicadas ao ámbito educativo nas chamadas comunidades bilingües teñen como obxectivo conseguiren que o alumnado acade unha boa competencia nas dúas linguas oficiais, independentemente de cal sexa a súa lingua familiar. Para acadar ese obxectivo, é preciso desenvolver planificacións lingüísticas que garantan a consecución dese obxectivo e que pasan, necesariamente, pola utilización vehicular maioritaria da lingua máis desfavorecida socialmente. E isto, en vez de ir contra a liberdade lingüística, é, precisamente, unha actuación imprescindible para garantir esa liberdade lingüística.

10. As escritoras e os escritores galegos, vascos e cataláns PROCLAMAMOS a nosa vontade de seguirmos a escribir nas nosas linguas e a contribuírmos ao proceso, inacabado, de normalización das nosas linguas, como dereito humano, democrático, pacífico ao que non imos renunciar. Repudiamos enerxicamente todos os intentos de EXCLUSIÓN que colegas escritores españois realizan das nosas linguas e lamentamos que, no canto de se preocuparen pola saúde do español en Puerto Rico, Costa Rica ou os Estados Unidos, se dediquen a combateren o máis próximo e asimetricamente discriminado. Xullo de 2008

Aquelas entidades, colectivos ou persoas que concorden co contido deste manifesto poden mostrar a súa adhesión no enderezo electrónico oficina@aelg.org

IRMANDADE XURIDICA GALEGA

Interesante esta iniciativa nun lugar onde o emprego da lingua galega é minoritario.

DISCRIMINACIÓN

Non sei se algúns terán algo que dicir desta nova.

CÓMIC, ILUSTRACIÓN E GALICIA EN CORTOS

O vindeiro 18 de xuño inaugúrase en Madrid a exposición Trazos: Comic e Ilustración, na fundación FEIMA, con obras de Miguelanxo Prado.

Asimesmo, o mesmo 18 comezarán os pases de GALICIA EN CORTO 2008, na mesma Fundación, contando con cortos de autores coma Marta Cabrera, Pablo Millán e Ana Lombao, Omar Rabuñal, Fernando Cortizo, Manuel Mancou e outros.

DÍA DE FEIRA

Como lles dixen, o sábado, día 7 de xuño, de 19:00 a 21:00 horas, estarei asinando exemplares dos meus libros (tanto en galego coma en castelán) na Feira do Libro de Madrid, na caseta número 64.

Se deciden dar unha volta polo Retiro, xa nos veremos. Por certo, o Parque do Retiro, coas últimas e abondosas choivas, está máis fermoso ca nunca.

DECÁLOGO

Quizais non sexan vostedes moito de listas e decálogos. Eu tampouco. Mais, como me preguntaron, escollerei dez libros deses que levaría comigo. Fican moitos, moitos, fóra.

Hambre, de Knut Hamsun (...e a Triloxía do Vagabundo e A bendición da Terra...).

A Esmorga, de E. B. Amor (...e Xente ao Lonxe e Os Biosbardos...).

Absalón, Absalón, de W. Faulkner (...e todas as demais do mellor novelista da Historia).

Teatro, de W. Shakespeare.

El Innombrable, de S. Beckett (...e as outras dúas da triloxía e o teatro).

Pedro Páramo, de Rulfo (...a Gran Novela Galega, xunto coa posta en 2º lugar).

Ulises, de Joyce (...na compaña dos Dublineses).

Crime e Castigo, de Dostoiewski (...e O Xogador, e...).

Na percura do tempo perdido, de Proust (...na edición de Alianza, tropecentos volumes).

Relatos completos, de Julio Cortázar (...e de postre, Rayuela).

Mágoa que só se poidan poñer dez. Senón, tamén irían: Céline, Melville, Hoffmann, Maupassantt, Schwob, Poe, Tolkien, Homero, Sófocles, Kavafis, Cervantes, Tolstoi, Sholojov, Nabokov, Turgueniev, Dylan Thomas, Cunqueiro, Fole, Celso Emilio, Conrad, Bulgákov, Ovidio, Bernhard, Torga, Berger, Onetti, Carpentier, Wilde, Buzzati e mais Stevenson, entre outros. E, se me apuran, Eugenides e Franzen. Como ven, un imposible isto das listas e os decálogos.

POR TERRAS DE LEMOS II

Máis enlaces sobre a visita a Terras de Lemos o día 5 de Maio. Aquí, fotos e o enlace co Instituto Río Cabe de Monforte.

O ULTIMO BRINDEIRO

Cantar que me serviu de inspiración. El é o último. Estes son os tempos d@s "últim@s".

NOVAS NARRADORAS GALEGAS

O ano pasado, xa tiven a honra de participar no xuri que premiou un magnífico e desacougante relato escrito por unha moza que comezaba a súa andaina literaria.

Este ano, a gañadora volveu ser outra moza, á que lle mando a miña noraboa. Foi co Manuel Murguía como comecei nisto e teño unha especial querencia por Arteixo, tanto polo que supuxo para min literariamente como polo ben que alí me trataron sempre. Este premio Manuel Murguía de Arteixo é un exemplo de organización, o mesmo cando o coordinaba Quique Rabunhal como agora que o coordina Julio Mancebo.

O futuro é delas. O futuro da lingua, e o futuro da literatura, tanto desde o punto de vista da escrita coma desde o da lectura.

POESÍA CONTRA A IGNORANCIA

Lingua proletaria do meu pobo

eu faloa porque si, porque me gusta

porque me peta e quero e dame a gana

porque me sae de dentro, alá do fondo

dunha tristura aceda que me abrangue

ó ver tantos patufos desleigados,

pequenos mequetrefes sen raíces

que ó pór a garabata xa non saben

afirmarse no amor dos devanceiros,

fala-la fala nai,

a fala dos abós que temos mortos,

e ser, co rostro erguido,

mariñeiros, labregos da linguaxe,

remo e arado, proa e rella sempre.

Eu faloa porque si, porque me gusta

e quero estar cos meus, coa xente que sufren longo

unha historia contada noutra lingua.

Non falo prós soberbios,

non falo prós ruíns e poderosos,

non falo prós finchados,

non falo prós estupidos,

non falo prós valeiros,

que falo prós que aguantan rexamente

mentiras e inxusticias de cotío;

prós que súan e choran

un pranto cotián de volvoretas,

de lume e vento sobre os ollos núos.

Eu non podo arredar as miñas verbas de

tódolos que sufren neste mundo.

E ti vives no mundo, terra miña,

berce da miña estirpe,

Galicia, doce mágoa das Españas,

deitada rente ó mar, ise camiño...

ESTIRPE MOREIRAS

Magníficas as fotografías de Juan Pablo Moreiras, descendente de Eduardo Moreiras, autor da obra Primavera no Lor.

TRES DE CEN

Comenta Brétemas un artigo de Anxo Lorenzo no que se fala do "pacto lingüístico" e nas características que ten segundo Lorenzo. Nun párrafo fala do principio de individualidade: que cadaquén utilice a lingua da súa preferencia nas comunicacións non institucionalizadas.

Aparte das políticas que se leven a cabo ó redor da lingua, é aquí onde, ó meu parecer, se está a perder a "batalla". Por pouco ou moito que poida facer a Administración, ela non pode obrigarlle a un pai a falarlle galego ó seu fillo.

Eu crieime sen televisión en galego, sen prensa en galego (gustaríame saber cántos xornais publicarían artigos en galego se desaparecese a subvención), e case sen ensino en galego. Na familia, sempre fomos e seguimos a ser galegofalantes. Meus avós faláronlle ós meus pais en galego, e eles a nós en galego. E cos amigos sempre falabamos en galego, aínda que logo houbese ensino en castelán e con libros de texto en castelán, televisión en castelán, universidade en castelán, etc.

Hai días estiven en institutos galegos, e ó facer a Pregunta a mozos e mozas de doce, trece, catorce anos: ¿Cántos falades galego habitualmente entre vós? A resposta foi contundente nos dous institutos: de uns CEN que había no salón de actos en cada instituto, levantaron a man TRES.

Se, entre outros, as parellas que teñen fillos e están na franxa de idade entre trinta e cincuenta anos, non lle falan en galego ós fillos e conservan esa cadea de transmisión, non hai nada que facer. Que non se lea en galego xa non sei se será algo perdido, mais, polo menos, que non deixe de falarse.